Saramago'nun En çok Eleştirilen Kitabı: Kabil

Katolik Kilisesi'nin afaroz ettiği, Portekiz hükümetinin kitaplarını yasakladığı; otoriteye daha doğrusu, faşist otoriteye baş kaldıran, sıra dışı üslubu ile ciddi bir hayran ve düşman kitlesine sahip Saramago'nun, en çok eleştirilen kitaplarından biridir Kabil.

Öncelikle kitabı okumak isteyenlere "Eski Ahit" hakkında ( Eğer bir fikriniz yoksa ) bir ön araştırma yapmalarını önermek zorundayım. Başta Portekiz olmak üzere pek çok ülkede tartışmalara neden olan eserin, konusu kadar, alaycı anlatım tarzı ve dine karşı takındığı tavrın da bunda etkisi var sanırım.  Konusuna gelirsek; Adem ve Havva 'nın cennetten kovulmasını, oğulları Habil ve Kabil hikâyesini bilmeyen yoktur. Kabil kardeşi Habil'i öldürünce Tanrı tarafından, zaman ve mekân sınırlaması olmadan yeryüzünde dolaşmak üzere lanetlenir. Bu lanetli yolculukta Sodom ve Babil gibi kadim yerleşimlere gider, eski Ahit de adı geçen Lût, Nuh, İbrahim gibi şahsiyetlere rastlar, olayların içinde yeralır. Hatta olaylara müdahale eder, örneğin, İbrahim tam oğlunu kurban edecekken, çocuğu kurtarır; çünkü melek geç kalmıştır. Bütün bu yaşadığı olaylar ve insanların günahları, hataları hakkında Efendi'yi (Tanrı dan bu şekilde bahsediyor ) suçlar, onu eleştirir.  
Aslında yazar, kutsal kitaplarda anlatılan, sürekli yakıp yıkan, ortalığı kasıp kavuran bir Tanrı inancına sahip olmayı reddediyor. Eleştirip alaya aldığı da insanları düşünmekten, sorgulamaktan aciz bırakan ve pek çok çelişki içeren inanç sistemi. Edebi bir eser olarak değerlendirebilecek okurlara tavsiye ederim. 
Son olarak, daha önce Saramago okumayanları, yazarın tarzı konusunda  uyaralım; noktalama işareti olarak sadece nokta ve virgül kullanılmış, özel isimler küçük harfle yazılabilir.Konuşma çizgisi yok, cümlelerin hangi kişilere ait olduğunu büyük harfle başlamasından anlıyoruz, bu durum dikkatli okumayı gerektiriyor. 
KİTAPTAN
Nuh 'un gemisinin yapımında çalışan iki melek ile Kabil arasındaki dialog :
"..iki meleğe, kabil, bu insanlığın soyu kazındığında, onun ardından gelecek olanın aynı hatalara tekrar düşmeyeceğine, aynı kötülük eğilimlerine, aynı yoldan çıkmalara ve aynı suçlara bir daha sapmayacağına gerçekten inanıp inanmadıklarını sordu ve onlar cevap verdi, Bizler yalnız meleğiz, sizin insan doğası dediğiniz bu çözümsüz bulmacayı pek bilmiyoruz, ama açıkyüreklilikle cevap verirsek, ilk deneyim gözlerimizin önündeki bu sefaletin sergilenmesiyle sonuçlanmışken, ikinci deneyimin nasıl olup da hoşnut edebileceğini bilemiyoruz, kısacası, bizim samimi melek fikrimize göre ve derlenen kanıtlar dikkate alındığında, insan varlıklar yaşamı hak etmiyorlar...
...Bildiğim kadarıyla, biz burada yaşamı hak edip etmediğimizi kendimize hiç sormadık, dedi kabil, Eğer bunu kendinize sormayı düşünseydiniz, yeryüzünden silinmekte olmazdınız..." ( Sayfa 134, 135)

KABİL 

José Saramago
Kırmızıkedi Yayınları

146 Sayfa

Puan

★★★★★

Yorumlayan Ayşe KAYIKÇI