Kafka’nın ve Dünya edebiyatının kült eseri. Başkarakter: Gregor Samsa Roman/uzun öykü/Novella, bir sabah vakti başlar.
"Gregor Samsa, korkulu düşlerinden uyandığında kendisini devcileyin bir böceğe dönüşmüş olarak buldu" Romanın bu ilk cümlesi okuyucuyu zaten doğrudan olayın içine çekiyor.
Samsa ile Kafka ismi arasında benzerlik kuran yorumcular da yok değil aslında. Eğer böyle düşünürsek Samsa, Kafka'dan başkası değil. Kafka da insanlar ile kendisi arasına bir mesafe koyan insandır. (Gerçi Kafka'ya insan diyenin gözü çıksın) Kafka ne kadar çabalasa da sosyalleşme gayreti hep olumsuz sonuçlanır. Mesela hiç evlenemez. Samsa da roman boyunca ailesine insanlar arasına girmek için, o odadan çıkmak için uğraşır ama bunu bir türlü başaramaz. Her seferinde ümitsizce yerine döner. Samsa bir şirkette çalışan evine para getiren klasik, rutin bir hayata sahip. Kafka’nın hayatına da baktığımızda ayni şeyi görürüz.
Uyku saati yemek saati yazma saati is saati bellidir. Rutin bir hayat akışı. Ne var ki ne zaman Samsa artık işe gidemez, para getiremez eve Babası tarafından da dışlanır. Artık evde fazlalıktır o. Baba figürü, Kafka’nın hayatında hep otoriterdir. Kocaman bir yapı. Kendisi ise fiziksel ve ruhsal olarak ezik, zayıf ve güçsüz. Babasına karsı hep bir imrenme ve düşmanlık var aslında. "Babama mektuplar" kitabinin ilk mektubunda bunu açıkça söyler. "Sana karsı duyduğum korku, seninle ilgili yazarken beni özgürlükten alıkoyacaktır der." Baktığımızda Samsa’nın da babası tipik, Kafka’nın babası gibidir.Kimse Samsa’yı anlamaz romanda. Oysa Samsa her şeyi anlar. Kendisiyle ilgili ne söylenirse algılar anlar. Çünkü insan ne kadar böcekleşse de duyguları hep açıktır. Kafka da öyledir bir bakıma. İnsanlara çok şey anlatır. Ama anlaşılmaz. Lakin kendisi bir bakışa bir cümleye bir sürü anlam yüklemiştir. (Milena ve Felice'yle olan mektuplarından bunu anlıyoruz) Romanın sonunda Gregor babasının fırlattığı elma ile ölür. Elma yasak meyve olarak kabul edilir inanılır. Gregor bu yasak meyveyle ölür. Tıpkı cennette YASARKEN yasak meyve ile dünyaya gönderilen yani bir nevi OLDURULEN Adem ve Havva gibi. Baba-Tanrı ikilemi de burada ayrıca üzerinde durulabilir. "Allah baba" tabiri bile yabancı olmadığımız bir kavram nihayetinde.Samsa karakteri dünya edebiyatında "tipleme" haline gelmiştir. Yabanciligin tiplemesi Marsheult, Bay C., eringenligin tiplemesi Oblomov gibi. Dislanmanin tiplemesi de Samsa. Son olarak da Samsa’nın kız kardeşi ile Grete arasında da değişik bir gidişat var. Basta Samsa’yı savunan kardeşi gittikçe ondan nefret etmeye başlıyor. Grete, Samsa'dan nefret edip iğrendikçe Samsa küçülmeye ufalmaya başlıyor. Grete onun evdeki son savunucusudur çünkü...
Samsa ile Kafka ismi arasında benzerlik kuran yorumcular da yok değil aslında. Eğer böyle düşünürsek Samsa, Kafka'dan başkası değil. Kafka da insanlar ile kendisi arasına bir mesafe koyan insandır. (Gerçi Kafka'ya insan diyenin gözü çıksın) Kafka ne kadar çabalasa da sosyalleşme gayreti hep olumsuz sonuçlanır. Mesela hiç evlenemez. Samsa da roman boyunca ailesine insanlar arasına girmek için, o odadan çıkmak için uğraşır ama bunu bir türlü başaramaz. Her seferinde ümitsizce yerine döner. Samsa bir şirkette çalışan evine para getiren klasik, rutin bir hayata sahip. Kafka’nın hayatına da baktığımızda ayni şeyi görürüz.
Uyku saati yemek saati yazma saati is saati bellidir. Rutin bir hayat akışı. Ne var ki ne zaman Samsa artık işe gidemez, para getiremez eve Babası tarafından da dışlanır. Artık evde fazlalıktır o. Baba figürü, Kafka’nın hayatında hep otoriterdir. Kocaman bir yapı. Kendisi ise fiziksel ve ruhsal olarak ezik, zayıf ve güçsüz. Babasına karsı hep bir imrenme ve düşmanlık var aslında. "Babama mektuplar" kitabinin ilk mektubunda bunu açıkça söyler. "Sana karsı duyduğum korku, seninle ilgili yazarken beni özgürlükten alıkoyacaktır der." Baktığımızda Samsa’nın da babası tipik, Kafka’nın babası gibidir.Kimse Samsa’yı anlamaz romanda. Oysa Samsa her şeyi anlar. Kendisiyle ilgili ne söylenirse algılar anlar. Çünkü insan ne kadar böcekleşse de duyguları hep açıktır. Kafka da öyledir bir bakıma. İnsanlara çok şey anlatır. Ama anlaşılmaz. Lakin kendisi bir bakışa bir cümleye bir sürü anlam yüklemiştir. (Milena ve Felice'yle olan mektuplarından bunu anlıyoruz) Romanın sonunda Gregor babasının fırlattığı elma ile ölür. Elma yasak meyve olarak kabul edilir inanılır. Gregor bu yasak meyveyle ölür. Tıpkı cennette YASARKEN yasak meyve ile dünyaya gönderilen yani bir nevi OLDURULEN Adem ve Havva gibi. Baba-Tanrı ikilemi de burada ayrıca üzerinde durulabilir. "Allah baba" tabiri bile yabancı olmadığımız bir kavram nihayetinde.Samsa karakteri dünya edebiyatında "tipleme" haline gelmiştir. Yabanciligin tiplemesi Marsheult, Bay C., eringenligin tiplemesi Oblomov gibi. Dislanmanin tiplemesi de Samsa. Son olarak da Samsa’nın kız kardeşi ile Grete arasında da değişik bir gidişat var. Basta Samsa’yı savunan kardeşi gittikçe ondan nefret etmeye başlıyor. Grete, Samsa'dan nefret edip iğrendikçe Samsa küçülmeye ufalmaya başlıyor. Grete onun evdeki son savunucusudur çünkü...
DÖNÜŞÜM
Franz Kafka
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
74 Sayfa
Puan
★★★★★
Yorumlayan: Mehmet KEKLİKÇİ
