Kitaba ilk MEB tarafından okunup eleştirilmesi/tartışılması için önerilen mesleki çalışma programında (12 Haziran 2018 tarihli çalışma) karşılaştım.
Edebi yönünü sevdiğim Tolstoy’un mesleğimle alakalı –eğitsel- görüşlerini doğrusu merak ettim. Zira dünya edebiyatında klasikleşmiş bir yazarın eğitim görüşleri, eğitim işiyle uğraşan herkes için paha biçilmez bilgiler içerebilirdi.Tolstoy, 1928’de Rusya’nın Tula bölgesinde Yasnaya Polyana’da dünyaya geldi. Çocukluk döneminde Tanrı aşkından bahsetti. İlerleyen senelerde erken yetişkinlikte bohem bir hayat yaşadı. Sonraki dönemde kaleme aldığı İtiraflarım adlı kitabında, bu bohem/karanlık yaşantının yaslarını tuttu.Tolstoy, yaşadığı yer olan Yasnaya Polyana’da aynı isimle bir deney okulu kurar. Bu okulda çiftçi çocuklarını okutur ve aynı zamanda eğitimle ilgili görüşlerini netleştirecek, argüman oluşturacak bazı gözlemlerde ve deneylerde bulunur. Çocuklarla samimi, neşeli bir ilişkisi vardı. Dürüsttü. Zira onun öğretmenlere karşı en büyük eleştirisi, öğretmenlerin dürüst olmamasıydı. O, öğretmenleri ikiyüzlülükle suçlayacaktı. Çünkü öğretmenler “bilmediği konularda öğrencilere bunu dürüstçe itiraf edemiyorlardı. Yasnaya Polyana deney okulunda Tolstoy, eğitime dair bazı (kendince) kesin sonuçlara ulaşmıştı. Öğrenciler için yegane öğretim yöntemi deneyimdi mesela. Bunun tek ölçütü de özgürlük. Deneyim ve özgürlük, bir çocuğun eğitimde sonuca ulaşmasında değişmez iki yargıydı. Bugün bile halen modern pedagoglarca dile pelesenk olan kavramların, Tolstoy tarafından, eğitim makalelerine girdiğini de görüyoruz. Kendi kendine öğrenme, öğrenme sevgisini öğrenme, sosyal öğrenme, merak ve ihtiyaç… Uzar gider bu liste. Kitabı okuyanlar anlatılan küçük anektodlarla da bu kavramların eğitimdeki rolünü göreceklerdir.
Edebi yönünü sevdiğim Tolstoy’un mesleğimle alakalı –eğitsel- görüşlerini doğrusu merak ettim. Zira dünya edebiyatında klasikleşmiş bir yazarın eğitim görüşleri, eğitim işiyle uğraşan herkes için paha biçilmez bilgiler içerebilirdi.Tolstoy, 1928’de Rusya’nın Tula bölgesinde Yasnaya Polyana’da dünyaya geldi. Çocukluk döneminde Tanrı aşkından bahsetti. İlerleyen senelerde erken yetişkinlikte bohem bir hayat yaşadı. Sonraki dönemde kaleme aldığı İtiraflarım adlı kitabında, bu bohem/karanlık yaşantının yaslarını tuttu.Tolstoy, yaşadığı yer olan Yasnaya Polyana’da aynı isimle bir deney okulu kurar. Bu okulda çiftçi çocuklarını okutur ve aynı zamanda eğitimle ilgili görüşlerini netleştirecek, argüman oluşturacak bazı gözlemlerde ve deneylerde bulunur. Çocuklarla samimi, neşeli bir ilişkisi vardı. Dürüsttü. Zira onun öğretmenlere karşı en büyük eleştirisi, öğretmenlerin dürüst olmamasıydı. O, öğretmenleri ikiyüzlülükle suçlayacaktı. Çünkü öğretmenler “bilmediği konularda öğrencilere bunu dürüstçe itiraf edemiyorlardı. Yasnaya Polyana deney okulunda Tolstoy, eğitime dair bazı (kendince) kesin sonuçlara ulaşmıştı. Öğrenciler için yegane öğretim yöntemi deneyimdi mesela. Bunun tek ölçütü de özgürlük. Deneyim ve özgürlük, bir çocuğun eğitimde sonuca ulaşmasında değişmez iki yargıydı. Bugün bile halen modern pedagoglarca dile pelesenk olan kavramların, Tolstoy tarafından, eğitim makalelerine girdiğini de görüyoruz. Kendi kendine öğrenme, öğrenme sevgisini öğrenme, sosyal öğrenme, merak ve ihtiyaç… Uzar gider bu liste. Kitabı okuyanlar anlatılan küçük anektodlarla da bu kavramların eğitimdeki rolünü göreceklerdir.
Kitabın benim için bir diğer kazanımı ise şimdiye dek çoğu kitabını okuduğum yazarın, eserlerinde aslında kendi hayat öyküsünü, roman kahramanlarına yansıtmış olması. “Romanlar hep bir daha okunmak için vardır.” der eleştirmenler. Tolstoy’un romanlarını hiç şüphesiz bir kez daha okuyacağım zaman, Çocukluk kitabında Nicholas, Kazaklar’da Olenin, Anna Karanina’daki Levin’de Tolstoy’un yaşamının izlerini süreceğim. Zira Yaşar Kemal’e de kendisini anlatması istendiğinde, ben kendimi her zaman kitaplarımda bir miktar anlatıyorum diye cevap verecekti. Zarifoğlu mesela, şiirlerinizde en çok etkilendiğiniz şair kimdir diye sorulunca “kendim” der. Şiirlerinde kendini anlattığının ipuçlarını verir böylece.
Kitabı okuyacaklara fazlaca haksızlık etmemek adına içeriğine dair yüzeysel bilgiler verdiğim kitapta, Tolstoy’un birkaç eğitim görüşüne de değinip noktalayayım. Tolstoy, hiçbir şekilde önceden belli bir öğretim programını kabul etmez. Öğretmen tüm plan/programını derste öğrencinin durumuna göre ayarlamalı. Eğitimin önceden belirlenmiş bir felsefi kuramı olamaz. Tüm eğitim ideolojilerine karşı çıkar. (Fakat kendisi asla eğitim nihilisti değildir.) Bir çocuğun öğrenmesinde en temel faktör, onun ihtiyaçlarıdır. Tüm eğitim amacımız, nasıl yaşanması gerektiğini öğretmektir. Din ve bilim eğitiminde çok dikkatli olunmalı, zira amacı dışındaki eğitim, topluma en büyük zararı verir. Dini metinler doğrudan öğretilmemeli, ancak amaca ulaşmada araç olarak kullanılmalı. Türkçe eğitimde kompozisyon yazımında atasözlerinden sıklıkla faydalanılmalı. Ahlaki hakikat, arayışlarımızın tek amacıdır.
Döneminde eğitimlerini incelemek için Avrupa gezisine çıkan Tolstoy’un eğitimci yönüyle ilgili –iyi ki okudum dediğim bir kitaptı- akıcı bir kitaptı, Eğitici Tolstoy. Bu işle uğraşanlar için akademik literatürden sıyrılmış, basit bir dille anlatılan eğitim kitabı. Richard Bailey’in söylemiyle Eğitici Tolstoy, “Eğitim çalışmalarına kendini adamışlar için güçlü ve ilham kaynağı görevi görebilir.
Daniel Moulın
Eğitici Tolstoy
Hece Yayınları
255 Sayfa
PUAN
★★★★★
Yorumlayan Mehmet KEKLİKÇİ
 kar...){kind=link}
Yorum Gönder